Γεώργιου Μοσχόπουλου: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ (1940–1949)

 

Γεώργιου Μοσχόπουλου:  ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ (1940–1949)

Το νέο βιβλίο

του Γεωργίου Ν. Μοσχοπούλου

τ.  Καθηγητή Νεότερης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πατρών

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ (1940–1949)

Τόμος Τρίτος

Πόλεμος – Κατοχή – Εμφύλιος

Εκτύπωση ALCODI, σελ. 468, Αθήνα 2020

Γεράσιμος και Νίκη Μπάλλα

Με τον παρόντα τρίτο τόμο της Ιστορίας της Κεφαλονιάς, ο Καθηγητής Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος ολοκληρώνει το θεμελιώδες για την Ιστορία του νησιού μας έργο του, με το οποίο καλύπτεται πλήρως η Ιστορία της Κεφαλονιάς από τα αρχαία χρόνια ως το 1949.

Και για τους μεν ερευνητές και μελετητές της Ιστορίας οι επί μέρους μελέτες και το μεγάλο συγγραφικό έργο του κ. Μοσχόπουλου είναι γνωστά, ο παρών όμως τόμος, λόγω της κρίσιμης περιόδου την οποία καλύπτει και των γεγονότων τα οποία παρουσιάζει και περιγράφει με τεκμηριωμένες μαρτυρίες, βιβλιογραφία και αρχειακές πηγές, κρίνεται συγκλονιστικός.

Σημειώνεται ότι για την παρούσα Ιστορική Μελέτη, που την αυτοτέλειά της προσδιορίζει ο τρίτος αυτός τόμος της Ιστορίας, έγινε έρευνα, μεταξύ άλλων, και σε κείμενα Ιταλών στρατιωτικών που βρέθηκαν με τη Μεραρχία Acqui στην Κεφαλονιά.

Ανάμεσά τους και μία έκθεση του τότε Λοχαγού Renzo Apollonio για τα γεγονότα της Κεφαλονιάς, πριν από τη σύρραξη του Σεπτεμβρίου του 1943 και διάφορα έγγραφα ανακρίσεων Ιταλών από τους Γερμανούς στρατιωτικούς, προ της ενάρξεως των συγκρούσεων.

Το βιβλίο αφού παρουσιάσει την Κεφαλονιά στις παραμονές του πολέμου, κάνοντας αναφορές και στην επικρατούσα γενικότερα στην Ελλάδα κατάσταση, πολιτική και οικονομική, αναφέρεται στην εισβολή της Φασιστικής Ιταλίας στο νησί μας, στους βομβαρδισμούς, στις καταστροφές και τελικά στην παράδοσή του. Ακολουθεί η Ιταλική Κατοχή, η πείνα, η λιμοκτονία του λαού με τον έλεγχο των τροφίμων, την Ιταλική Φασιστική προπαγάνδα και τη δράση των κατακτητών στην παιδεία και στην κοινωνική ζωή. Η Ιταλο – Γερμανική σύρραξη και τα όσα φοβερά συνέβησαν, παρουσιάζονται με λεπτομέρειες μέσα από περιγραφές και αρχειακό υλικό ιδιωτών και εντυπωσιάζουν. Ακολουθεί η Γερμανική Κατοχή με τις τρομακτικές συλλήψεις και εκτελέσεις από το 1943 – 1944 μέχρι την ώρα που αποχώρησαν οι Γερμανοί, αφού βύθισαν το νησί στο αίμα και στον πόνο.

Το δεύτερο μέρος από την Εθνική Αντίσταση στον Εμφύλιο, αναφέρεται στην Αντίσταση κατά την περίοδο της Κατοχής 1941 – 1944, στις πρόδρομες πράξεις του Εμφύλιου και δίνονται  μοναδικές πληροφορίες για δραστηριότητες και εξελίξεις του  ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και ΚΟΚΙ, αποστολές, διεργασίες και προσεγγίσεις. Συνεχίζεται η αναφορά στον Εμφύλιο και τη φρικτή τραγωδία με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Κεφαλονιά, τις αιτίες, τις συνέπειες τις ευθύνες και παρουσιάζονται οι προετοιμασίες για τη σύγκρουση με τις αντίπαλες παρατάξεις και τα θλιβερά παρακείμενα και παρεπόμενα του εμφυλίου, με τις μαρτυρίες και τις περιγραφές των φοβερών γεγονότων.

Το βιβλίο παρουσιάζει καταστάσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «η έναρξη της πορείας από την Εθνική Αντίσταση προς τον Εμφύλιο», που ακολούθησε. Περιγράφεται η Κεφαλονιά μετά την αποχώρηση των Γερμανών και προσδιορίζονται τα αίτια, οι συνέπειες και οι ευθύνες από ποικίλες καταστάσεις, που οδήγησαν τελικά στη φρικτή εμφύλια τραγωδία. Αναφέρονται οι προεμφυλιακές συγκρούσεις και η σταδιακή επέκταση  της βίας στις πόλεις, αλλά ιδιαίτερα στα χωριά και στην ύπαιθρο της Κεφαλονιάς.

Για τον Εμφύλιο αναζητήθηκαν και ερευνήθηκαν οικογενειακά αρχεία, εφημερίδες της εποχής, βιβλία πολλών σωματείων κ.ά. Από τα οικογενειακά αρχεία προκύπτουν στοιχεία, τα οποία στην απλότητά τους, επειδή δεν είχαν γραφεί με σκοπό την ιστορική ενημέρωση τρίτων, περιγράφουν καταστάσεις με ακρίβεια μεν, αλλά όπως τις αντιλαμβανόταν εκείνος που έγραφε ή κρατούσε τη σημείωση.

Ακόμα αναφέρονται τα σχετικά με την άφιξη της Συμμαχικής Αποστολής στο νησί μας και θέματα σχετικά με αυτήν. Γίνεται αναφορά για την πρώτη πολιτικο – στρατιωτική Διοίκηση της Κεφαλονιάς, την «διά βοής» Λαϊκή Αυτοδιοίκηση, τα «Λαϊκά Δικαστήρια», τις διπλωματικές κινήσεις και διαπραγματεύσεις των διαφόρων οργανώσεων με την Εθνική Κυβέρνηση και για τις προστριβές, τις αντιθέσεις, τις θετικές και αρνητικές θέσεις των συμμετεχόντων σ’ αυτές τις διαπραγματεύσεις. Αυτά είναι κάποια από τα στοιχεία που συναντώνται, και τα οποία προσδιορίζουν το κλίμα και τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας της εποχής.

Η δομή του βιβλίου είναι  εξαιρετική και τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο, με τις τραγικές τους προεκτάσεις, μέχρι να έλθει το τέλος αυτής της τόσο τρομερής για την Κεφαλονιά εποχής.

Στο τρίτο μέρος αναφέρονται οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις, (Σεπτέμβριος 1944 – Φεβρουάριος 1945), μεταξύ ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, των δυνάμεων της Εθνικής Κυβέρνησης και στις διπλωματικές τους κινήσεις. Παρουσιάζεται η εικόνα του ΕΑΜ ΕΛΑΣ  στο νησί μας, η Διοίκησή του, το Σώμα Εθνικής Πολιτοφυλακής και οι Υποδιοικήσεις. Γίνονται αναφορές στα στελέχη της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας στην Κεφαλονιά με τις θετικές και αρνητικές θέσεις του ΕΑΜ και τις επόμενες κινήσεις όλων. Παρουσιάζεται η ρήξη ΕΑΜ, ΕΛΑΣ και των κυβερνητικών εκπροσώπων τόσο στον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Κεφαλονιά με τον ερχομό των Δεκεμβριανών και όσων τραγικών ακολούθησαν.

Μεταξύ των εγγράφων και σημειώσεων  βλέπουμε επικοινωνία με τη Διοίκηση Εθνικής Πολιτοφυλακής , επιστολές με αναφορές στο ΕΑΜ – ΕΛΑΣ , έγγραφο σχετικό με το Τμήμα Εθνικής Πολιτοφυλακής Σάμης, επιστολές από στέλεχος του Δημοκρατικού Στρατού, ακόμα και έγγραφο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, Αρχηγείου Κεφαλονιάς και διάφορα άλλα έγγραφα, από τα οποία φαίνεται το φρικτό πρόσωπο του εμφυλίου που όλο και πλησίαζε.

Ο κ. Γεώργιος Μοσχόπουλος τόλμησε να παρουσιάσει το μεγάλο και δύσκολο πρόβλημα  της σύγχρονης Ιστορίας μας, που μέχρι και σήμερα ακόμα ταλανίζει την ελληνική κοινωνία, «εποπτεύοντας τα βάραθρα τα ελληνικά», κατά το στίχο του Άγγελου Σικελιανού, φέρνοντας στο φως  τη σύγχρονη τραγική περίοδο που έζησε ο λαός μας με τον πόλεμο, την Κατοχή και τον εμφύλιο.

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι το βιβλίο στην περιγραφή των γεγονότων, των προβλημάτων και των κοινωνικών αντιθέσεων, όπως είχαν διαμορφωθεί, είναι ρεαλιστικό, όπως ακριβώς ήταν και τα σκληρά χρόνια που περιγράφονται. Και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τους μεν μεγάλους στην ηλικία αναγνώστες, τους επιζώντες δηλαδή εκείνης της εποχής, να αναταράσσει ψυχικά , φέρνοντάς τους στο νου αναμνήσεις, που ποτέ δεν έσβησαν, τους δε νεότερους να βοηθεί να μαθαίνουν και να προβληματίζονται μέσα από τη φρίκη, τη δυστυχία, τον πόνο, το αίμα και τον πανταχού παρόντα θάνατο των γύρω τους.

Το βιβλίο είναι μοναδικό στο ύφος, στην εμβάθυνση των γεγονότων και των μαρτυριών, που όλα αποδίδονται αυτούσια, χωρίς καλύψεις και με γνώμονα μόνο την αλήθεια, που την επιβεβαιώνουν επιπλέον και οι αναφερόμενες εικόνες, καθώς επίσης και η πλουσιότατη βιβλιογραφία.

Η δομή του είναι  εξαιρετική, τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο, με τις τραγικές τους προεκτάσεις, μέχρι να έλθει το τέλος αυτής της τόσο τρομερής για την Κεφαλονιά εποχής και η προσπάθεια του κ. Γ. Μοσχόπουλου να προσφέρει με ακρίβεια τη γνώση της τοπικής μας Ιστορίας, αποτελεί μοναδικό πόνημα μακροχρόνιας έρευνας, κόπου και πόνου.

Ευχαριστούμε τον συγγραφέα, Πανεπιστημιακό Καθηγητή κ. Γεώργιο Μοσχόπουλο, για όσα μας πρόσφερε ως τώρα και για όσα εξακολουθεί πάντα να μας προσφέρει.