Τα «δικά μας» Wikileaks

 

AP Photo/Matt Dunham

Δημήτρης Ψαρράς

Αποκαλύψεις για τα ελληνικά πολιτικά κόμματα και τις προσωπικές σχέσεις πολιτικών στελεχών με τις ΗΠΑ.

Οι αποκαλύψεις των Wikileaks με ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον περιλαμβάνουν δεκάδες τηλεγραφήματα (κυρίως της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα) που ξεκινούν από τη δεκαετία του 1980. Τα περισσότερα εντοπίζονται μετά το 2005. Σ’ αυτά τα επίσημα αμερικανικά ντοκουμέντα παρουσιάζονται οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις και τα υψηλόβαθμα στελέχη των κυβερνητικών κομμάτων με εντελώς διαφορετική εικόνα από εκείνη που προβάλλουν τα ίδια.

Δεν ξαφνιάζεται βέβαια κανείς από τη στενή σχέση που όπως αποκαλύπτεται διατηρούσαν με την πρεσβεία ορισμένοι κατά τα άλλα υπερεθνικόφρονες πολιτικοί. Ωστόσο οι αποκαλύψεις αυτές είναι πολύτιμες για όποιον αναζητά την πραγματική πολιτική τοποθέτηση κομμάτων και υπουργών, πέρα από τις μεγαλοστομίες για εσωτερική κατανάλωση. Και, βέβαια, επιβεβαιώνουν με πανηγυρικό τρόπο τη διαρκή ανάμιξη των ΗΠΑ στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, ειδικά σε ζητήματα ασφάλειας και εκπαίδευσης.

Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης

EUROKINISSI/ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΙΣΙΝΑΣ

Μεταξύ άλλων στο υλικό των Wikileaks περιλαμβάνεται και μια επτασέλιδη έκθεση του Αμερικανού πρέσβη Τσαρλς Ρις στην Αθήνα (06ATHENS1805, 13.7.2006), όπου αποκαλύπτεται ο τρόπος επηρεασμού και χρηματισμού επιχειρήσεων και στελεχών των ελληνικών μέσων μέσων ενημέρωσης.

Στο κεφάλαιο με τίτλο «Πώς διαχειριζόμαστε τα ΜΜΕ», αναφέρεται: «Η πλειονότητα των ΜΜΕ ερμηνεύει με προκατάληψη εναντίον του Μπους και των ΗΠΑ κάθε ιστορία με διεθνή διάσταση, συμπεριλαμβανομένης της φτώχειας, του περιβάλλοντος, των γενετικά μεταλλαγμένων οργανισμών και του ελέγχου του Ιντερνετ. Καταφέραμε να σπρώξουμε συνεντεύξεις, επώνυμα άρθρα γνώμης τοπικής παραγωγής και προϊόντα του Γραφείου Προγραμμάτων Διεθνούς Πληροφόρησης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για καίρια ζητήματα διεθνούς πολιτικής.

Επιχειρούμε να αντικρούσουμε πραγματολογικά λάθη και παραλείψεις με τηλεφωνήματα, επιστολές προς τον διευθυντή και τακτικές συναντήσεις με δημοσιογράφους, διευθυντές κι εκδότες. Διαθέτουμε επίσης περισσότερους πόρους στις δοσοληψίες μας με σχολές και φοιτητές δημοσιογραφίας, ελπίζοντας πως η νέα γενιά δημοσιογράφων θα είναι περισσότερο απαλλαγμένη απ’ τις προκαταλήψεις που χαρακτηρίζουν την τρέχουσα και τις προηγούμενες γενιές.

Οι συνομιλητές μας στις δημοσιογραφικές σχολές μάς λένε πως έτσι όντως έχουν τα πράγματα, μολονότι φοβούνται επίσης πως οι αλλαγές στη βιομηχανία των ΜΜΕ σημαίνουν ότι οι φοιτητές τους δεν θα βρουν τελικά και πολλές θέσεις εργασίας στη δημοσιογραφία όταν αποφοιτήσουν» (βλ. Τάσος Κωστόπουλος, «Αποκαλύψεις από τα ψιλά γράμματα των WikiLeaks», «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 3.4.2011).

Wikileaks

Οι Ελληνες πολιτικοί​​​​​​

Τα τηλεγραφήματα των Wikileaks αναφέρονται σε πολλές συζητήσεις των στελεχών της αμερικανικής πρεσβείας με Ελληνες αξιωματούχους, αλλά προχωρούν και σε χαρακτηρισμούς για την προσωπικότητά τους. Οπως θα ανέμενε κανείς, η πρεσβεία διακρίνει τους πολιτικούς ανάλογα με τη στάση τους απέναντι στις ΗΠΑ.

Λέγονται καλά λόγια για τον Γιώργο Παπανδρέου και την Ντόρα Μπακογιάννη, αποκαλείται «Βούδας της ελληνικής πολιτικής σκηνής» ο Κώστας Καραμανλής, ενώ ο Ευάγγελος Βενιζέλος είναι «έξυπνος, δεινός ρήτορας, που δεν αντέχει συζητήσεις με χαζούς». Βέβαια η πρεσβεία δεν «ξεχνάει» το παρελθόν κανενός και θεωρεί τον Θεόδωρο Πάγκαλο «επηρεασμένο από το γαλλικό μαοϊκό κίνημα» («Η Καθημερινή», 20.3.2011, αναδημοσίευση τηλεγραφημάτων από τη νορβηγική «Aften Posten»).

Τα τηλεγραφήματα αυτά περιλαμβάνουν και εκπλήξεις, όπως την ανάμειξη του Αντώνη Σαμαρά υπέρ των θέσεων των ΗΠΑ στο ζήτημα της ελληνορωσικής προσέγγισης. Τηλεγράφημα της πρεσβείας στην Αθήνα (08ATHENS1188_a, 22.8.2008) αναφέρει πως «επίκειται επίσκεψη Ρώσων ειδικών αμυντικής βιομηχανίας για να συζητήσουν την αγορά των θωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού και η ελληνική Βουλή έχει προγραμματίσει την επικύρωση της συμφωνίας για τον αγωγό South Stream», συμπληρώνοντας ότι οι ΗΠΑ επιδιώκουν την ακύρωση αυτών των δύο ενεργειών.

Μ’ αυτό τον σκοπό ο πολιτικός σύμβουλος της πρεσβείας ήλθε σε επαφή με τον Αντώνη Σαμαρά «ο οποίος θεωρείται έμπιστος του Καραμανλή». Εκείνος συμφώνησε «απολύτως» ότι η προοπτική αυτής της επίσκεψης «δεν θα έμοιαζε καλή» και υποσχέθηκε ότι θα εξασφαλίσει «να το μάθουν όλοι όσοι έπρεπε να γνωρίζουν».

Οταν αποκαλύφθηκε το τηλεγράφημα, τον Μάρτιο του 2011, η Ντόρα Μπακογιάννη που βρισκόταν τότε εκτός Ν.Δ., κατάγγειλε τη στάση Σαμαρά ως υπονόμευση της πολιτικής που ασκούσε η κυβέρνηση Καραμανλή, στην οποία η ίδια ήταν υπουργός Εξωτερικών: «Αναρωτήθηκα με ποιο θεσμικό ρόλο ένας βουλευτής, ο οποίος δεν έχει καμία αρμοδιότητα, προχωρά και διαβεβαιώνει ότι θα κάνει ό,τι μπορεί για να σταματήσει μία κεντρική επιλογή της κυβέρνησης, την οποία με την ψήφο του στήριξε» («Ελευθεροτυπία», 23.3.2011).

Μεγάλο μέρος των αμερικανικών παρεμβάσεων αναφέρεται και στο ζήτημα της εγχώριας τρομοκρατίας. Πέρα από τις αναμενόμενες υποδείξεις για σκλήρυνση της στάσης των διωκτικών και δικαστικών αρχών γίνονται και εκτιμήσεις για το ότι «δεν έχει τελειώσει η ‘‘17 Νοέμβρη’’» (08ATHENS1205, 26.8.2008), επομένως δεν μπορεί να αφαιρεθεί η οργάνωση από τον κατάλογο των ενεργών τρομοκρατικών ομάδων. Αξιοσημείωτο είναι ότι από το ίδιο τηλεγράφημα η αμερικανική πρεσβεία εμφανίζεται να γνωρίζει το περιεχόμενο ιδιωτικών συνομιλιών των εγκλείστων στελεχών της «17 Νοέμβρη».

Τα ελληνικά Πανεπιστήμια

EUROKINISSI/ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Το ενδιαφέρον της αμερικανικής πρεσβείας για την εσωτερική πολιτική της Ελλάδας εντοπίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 2000 στα Πανεπιστήμια και στο φοιτητικό κίνημα, ειδικά μετά τη νεολαιίστικη εξέγερση που πυροδότησε η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου (Ιός, «Ακαδημαϊκή ελευθερία υπό αίρεση», «Εφ.Συν.», 1.11.2014). Η πρεσβεία πιέζει για μέτρα αστυνόμευσης του Πανεπιστημίου και κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου.

Το πρώτο σχετικό τηλεγράφημα του πρέσβη Σπέκχαρντ φέρει τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η θλιβερή κατάσταση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος: μια πρόκληση για τη διπλωματία των ΗΠΑ» (09ATHENS191, 13.2.2009 ). Σύμφωνα με το κείμενο, «ακόμα και το ΠΑΣΟΚ, το οποίο παραδοσιακά υπήρξε αφοσιωμένος υποστηρικτής του ασύλου, φαίνεται να αναγνωρίζει ότι η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί, [...] ωστόσο τα πιο αριστερά κόμματα, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ, έχουν ταχθεί να προστατεύουν το άσυλο με κάθε κόστος».

Το τηλεγράφημα διαπιστώνει έντονο αντιαμερικανισμό: «Η άκρως πολιτικοποιημένη και συχνά αριστερή φύση πολλών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα καθιστά επικίνδυνο για το προσωπικό της πρεσβείας να επισκεφθεί πανεπιστημιουπόλεις και είναι αδύνατο για την πρεσβεία να κατονομάζεται σε κοινά προγράμματα». Παρά αυτές τις δυσκολίες, «η πρεσβεία ξοδεύει πολύ χρόνο προκειμένου να προωθήσει ζητήματα για λογαριασμό των ιδρυμάτων των ΗΠΑ που λειτουργούν στην Ελλάδα» και βέβαια κύριος στόχος της είναι να αναγνωριστούν τα ιδιωτικά αμερικανικά κολέγια.

Από άλλο εμπιστευτικό τηλεγράφημα του Σπέκχαρντ (09ATHENS407, 31.3.2009) με τίτλο «Ειδικός της Ελληνικής Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης επιθυμεί τη βοήθεια των ΗΠΑ» μαθαίνουμε ότι ο πρώην πρύτανης Γεώργιος Μπαμπινιώτης συναντήθηκε με τους ακόλουθους Μορφωτικών και Δημοσίων Υποθέσεων της πρεσβείας και «αποδέχτηκε με ενθουσιασμό την παροχή βοήθειας από τις ΗΠΑ για την εφαρμογή ενός εθνικού εξεταστικού συστήματος για την εισαγωγή στα ΑΕΙ».

«Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη», συνεχίζει το τηλεγράφημα, «η Ν.Δ. και η αντιπολίτευση του ΠΑΣΟΚ εργάζονται από κοινού για μια λύση. Ο Μπαμπινιώτης συμφώνησε ότι οι εκλογές για την ηγεσία του διδακτικού προσωπικού των Πανεπιστημίων (ΠΟΣΔΕΠ), όπου εκδιώχθηκαν οι ακραίοι (radicals) που υποστηρίζονταν από τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν μια ένδειξη ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα είναι πρόθυμη για μια αλλαγή. [...] Ο Μπαμπινιώτης διεκτραγώδησε και την υπερβολική πολιτικοποίηση των φοιτητών, η οποία έχει προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στη λειτουργία του Πανεπιστημίου». Ο κ. Μπαμπινιώτης παραδέχτηκε ότι «υπάρχει κατάχρηση του ασύλου» ενώ ο στόχος να αναγνωριστεί η τριτοβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση απαιτεί «ευρεία πολιτική συμφωνία για την τροποποίηση του Ελληνικού Συντάγματος».

Σε άλλο τηλεγράφημα του πρέσβη Σπέκχαρντ αναφέρεται η δυσκολία του Αντώνη Σαμαρά να πείσει τη φοιτητική παράταξη της Ν.Δ. (09ATHENS1725, 23.12.2009). Την πληροφορία για τον Σαμαρά και τη ΔΑΠ μεταφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά Αρης Τζιαμπίρης. Το τηλεγράφημα ξεκινά με τη διαπίστωση ότι «η βία στα ελληνικά Πανεπιστήμια συνεχίζεται, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου, του νέου που πυροβολήθηκε κατά λάθος [sic] από έναν αστυνομικό, γεγονός που οδήγησε σε μερικές από τις χειρότερες ταραχές που είδε ποτέ η Ελλάδα».

Το μακεδονικό ζήτημα και η Ν.Δ.

8/2/2006. Συνάντηση του Ελληνα ΥΠ.ΕΞ., Πέτρου Μολυβιάτη (αριστερά), με τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα, Τσαρλς Ρις

EYROKINISSI/ΓΟΥΛΙΕΛΜΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Τα Wikileaks περιλαμβάνουν δεκάδες τηλεγραφήματα που αφορούν τις τριγωνικές σχέσεις Ουάσινγκτον, Αθήνας, Σκοπίων (βλ. «Εφ.Συν.» 26.12.2017, 22.1.2018, 27.1.2018, 5.9.2018). Τα ντοκουμέντα αυτά εκθέτουν τη σημερινή στάση της Ν.Δ., διότι αποκαλύπτουν ότι η γνωστή ως «εθνική γραμμή» της σύνθετης ονομασίας για την ΠΓΔΜ υπήρξε σταθερή επιδίωξη όλων των τάσεων του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης: Ενδεικτικά αναφέρω:

• Τηλεγράφημα του πρέσβη των ΗΠΑ Τσαρλς Ρις, για τη συνάντησή του με τον Πέτρο Μολυβιάτη στις (05ATHENS2811_a, 27.10.2005): «Ο Μολυβιάτης προειδοποίησε τον πρέσβη ότι η πρόταση της Ελλάδας τον Απρίλιο [“Δημοκρατία Μακεδονίας-Σκόπια”] ήταν η “τελική” [was “it”] όσον αφορά την Ελλάδα».
• Τηλεγράφημα του Ρις για συνάντησή του με την υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη στις 17.1.2007 (07ATHENS97_a). «Η κ. Μπακογιάννη δήλωσε επίσης: “Θα καταλάβαινα ότι η ονομασία του αεροδρομίου ήταν απαραίτητη για την οικοδόμηση της εθνικής ενότητας, αλλά το γεγονός είναι ότι ο αλβανικός πληθυσμός δεν ενδιαφέρεται για τον Αλέξανδρο”».
• Τηλεγράφημα του Ρις για τη συνάντησή του με την Ντ. Μπακογιάννη στις 16.3.2007, εν όψει της επικείμενης επίσκεψής της στις ΗΠΑ (07ATHENS559_a): «Η ελληνική κυβέρνηση ήταν έτοιμη να υποστεί το μεγαλύτερο μέρος του βάρους (και η κυβέρνηση Καραμανλή ήταν έτοιμη να πάρει το πολιτικό κόστος), αλλά χρειάζονται διαβεβαιώσεις ότι δεν θα επρόκειτο για μονόδρομο. Οπως το έθεσε: “Μπορούμε να προχωρήσουμε στο 80% του δρόμου, αλλά οι Σκοπιανοί πρέπει να είναι έτοιμοι να μετακινηθούν κατά 20%”».
• Στις 7.6.2007 ο Τσαρλς Ρις στέλνει εμπιστευτικό σημείωμα προς τον Νίκολας Μπερνς (07ATHENS1185_a): «Με την απόφαση για διεύρυνση του ΝΑΤΟ που εκδόθηκε την περασμένη άνοιξη, η ελληνική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει μια στρατηγική υψηλού κινδύνου για να πιέσει τα Σκόπια να συμβιβαστούν. Κλειδί γι’ αυτή τη στρατηγική είναι η πεποίθησή τους ότι μόνο η πίεση από τις ΗΠΑ στη Μακεδονία μπορεί να οδηγήσει σ’ αυτόν τον συμβιβασμό».
• Η συνάντηση Μπακογιάννη - Μπερνς έγινε και στις 27.6.2007 και η πρεσβεία των ΗΠΑ κάνει απολογισμό (εμπιστευτικό, 07ATHENS1315_a): «Η Μπακογιάννη είπε στον Μπερνς ότι η κυβέρνηση της Μακεδονίας είχε στείλει τρεις φορές “ιδιωτικά” μηνύματα στον πρωθυπουργό Καραμανλή ότι επρόκειτο να αλλάξει το όνομα του αεροδρομίου, αλλά δεν προχώρησε σε καμία ενέργεια. Η αλλαγή του ονόματος θα άρεσε στην ελληνική κοινή γνώμη και θα επέτρεπε στην ελληνική κυβέρνηση να συμφωνήσει με την προσχώρηση της Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ ως ΠΓΔΜ, εφόσον πληρούσε τα κριτήρια».
• Τηλεγράφημα του πρέσβη Ντάνιελ Σπέκχαρντ για τη συνάντησή του με την Ντ. Μπακογιάννη στις 4.12.2007 (07ATHENS2305_a): «Η κυβέρνηση Καραμανλή είχε λάβει μια τολμηρή πολιτική απόφαση να υποστηρίξει ένα σύνθετο όνομα που περιλάμβανε τη λέξη “Μακεδονία” - και κέρδισε τη συμφωνία του Κοινοβουλίου».
• Στις αρχές του 2008 ο Καραμανλής κράτησε μεν σκληρή γραμμή, αλλά στη βάση της σύνθετης ή ακόμα και διπλής ονομασίας (08ATHENS21_a, 5.1.2008): «Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η ελληνική κοινή γνώμη παλαιότερα είχε αντιταχθεί έντονα σε οποιαδήποτε χρήση του ονόματος “Μακεδονία”, αλλά μετά από τις προτάσεις του Νίμιτς, η κυβέρνηση Καραμανλή αποφάσισε το “τολμηρό βήμα” της αποδοχής τους ως βάσης διαπραγμάτευσης, κάτι το οποίο προκάλεσε τεράστιο πολιτικό κόστος για τον Καραμανλή και τη Νέα Δημοκρατία. [...] Ως προς την πρόταση του Νίμιτς για μια λύση διπλής ονομασίας (Δημοκρατία της Μακεδονίας για εσωτερική χρήση και ένα σύνθετο όνομα για τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και διεθνή χρήση), ο Καραμανλής είπε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να το αποδεχτεί, αλλά το σύνθετο όνομα θα έπρεπε να χρησιμοποιείται σε όλα τα διεθνή φόρα και η Ελλάδα περιμένει να χρησιμοποιούν και οι ΗΠΑ το σύνθετο όνομα».
• Τηλεγράφημα του Ντ. Σπέκχαρντ για τη συνάντησή του με την Ντ. Μπακογιάννη στις 3.3.2008 (08ATHENS313_a): «Η Μπακογιάννη επανέλαβε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχθεί ένα όνομα που “θα περιγράφει το είδος της δημοκρατίας που έχει η χώρα”, αποκλείοντας το “συνταγματική” και “ανεξάρτητη”. Το όνομα δεν μπορεί να “μονοπωλήσει τη Μακεδονία”. Το όνομα πρέπει να δείχνει ότι είναι “μέρος της Μακεδονίας” αλλά όχι “βουλγαρική ή ελληνική Μακεδονία”. Η Ελλάδα θα μπορούσε να δεχτεί “Ανω” ή “Νέα”. Πρόσθεσε ότι “χρειαζόμαστε μια σαφή λύση που να είναι erga omnes και τελική”».
• Την ίδια περίοδο (Μάιος 2008) ο Σπέκχαρντ είχε μια εκτενή συζήτηση στις ΗΠΑ με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος υποστήριξε ότι «η κρίση είναι πάντα ο καλύτερος τρόπος να αναζητείται λύση» και ο ίδιος υπέδειξε ως πιο κατάλληλο επιθετικό προσδιορισμό για το όνομα το Ανω ή το Βόρεια» (Εμπιστευτικό, 08ATHENS536_a).

Το συμπέρασμα απ’ αυτό το μικρό δείγμα είναι ότι τα Wikileaks παραμένουν πολύτιμο βοήθημα για την κατανόηση της σύγχρονης πολιτικής αντιπαράθεσης.

https://www.efsyn.gr/politiki/191136_ta-dika-mas-wikileaks