Ναυάγια στο Ιόνιο κατά την Επανάσταση (1821-1827) Τηλέμαχος Μπεριάτος 2021

 

Ιστορικά ναυάγια στο Ιόνιο κατά τον Ελληνικό Αγώνα για Ανεξαρτησία, μεταξύ 1821-1827 (αναφορές απωλειών) 

Σε όλο το Ιόνιο κατά την Ελληνική Επανάσταση καταστράφηκαν και βυθίστηκαν πάμπολλα πλοία και από τις δυο πλευρές, αν και οι οθωμανικές δυνάμεις (τουρκοαιγυπτιακά, αλγερινά, τριπολίτικα κλπ. πολεμικά πλοία και κουρσάρικα) ενώ μετρούσαν εξαιρετικά μεγαλύτερους αριθμούς, υπέστησαν και συντριπτικές απώλειες. 

21 Ιουλίου 1821

Αυτοβύθιση πλοίου ναυλωμένου από τον Μαυροκορδάτο και φιλέλληνες, στο Μεσολόγγι 

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος είχε εγκατασταθεί από το 1819 στην Πίζα όπου μυήθηκε στην «Φιλική Εταιρεία» από τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο. Εκεί ανέπτυξε στενούς φιλικούς δεσμούς με τον Άγγλο ποιητή Percy Shelley και την σύζυγο του Mary Shelley (συγγραφέα του “Frankenstein or The Modern Prometheus”). Με την έκρηξη της επανάστασης ναύλωσαν ένα πλοίο στο Λιβόρνο, στο οποίο φόρτωσαν όπλα και πολεμοφόδια (αγορασμένα με χρήματα δικά του και συνεισφορές ομογενών και φιλελλήνων), έπλευσαν στην Μασσαλία όπου δέχτηκαν Έλληνες της Ευρώπης και κυρίως Γάλλους φιλέλληνες και επιπλέον οπλισμό, και στις 5 Ιουλίου του 1821 αναχώρησαν με προορισμό την Πάτρα πιστεύοντας ότι είχε απελευθερωθεί. Στις 18 Ιουλίου βρίσκονταν ανοικτά των ακτών της Πελοποννήσου μεταξύ Γλαρέτζας (έτσι λεγόταν η Κυλλήνη) και Κεφαλονιάς, πληροφορήθηκαν ότι η Πάτρα βρισκόταν ακόμα στα χέρια των Οθωμανών (οι γαλλικές εφημερίδες είχαν γράψει εκ παραδρομής ότι η Πάτρα είχε πέσει στα χέρια των εξεγερμένων μαζί με την Τριπολιτσά), έτσι κατευθύνθηκαν στο Μεσολόγγι με σκοπό να αποβιβασθούν εκεί και να μεταβούν αργότερα στην Πάτρα. Στις 20 Ιουλίου το πλοίο αγκυροβόλησε σε απόσταση δύο λεύγες από τις ακτές και ο Μαυροκορδάτος έστειλε με μια βάρκα απεσταλμένο να γνωστοποιήσει την άφιξη και την απόφαση του να αποβιβασθεί εκεί, να συλλέξουν πληροφορίες για την πορεία της εξέγερσης στην περιοχή και να ζητήσουν βοήθεια για την εκφόρτωση των πολεμοφοδίων. Στις 21 Ιουλίου 1821 πρωινές ώρες, ντόπιοι τους υποδέχτηκαν εγκάρδια και με μικρά πλοιάρια τους μετέφεραν στην ακτή μαζί με τις αποσκευές τους. Αν και το φορτίο πολεμοφοδίων αμφισβητείται, υποστηρίζεται ότι τα πολεμοφόδια που μετέφερε το πλοίο δεν ξεφορτώθηκαν ποτέ αφού μετά την αποβίβαση των επίσημων επιβατών εμφανίσθηκαν δύο τούρκικα πλοία, τα οποία είχαν εντοπίσει και πλησίαζαν απειλητικά το καράβι. Τότε για να μην αιχμαλωτιστεί και πέσει το πολύτιμο φορτίο του στα χέρια των Οθωμανών, διατάχθηκε η βύθιση του. (πηγή: απόσπασμα άρθρου Λευτέρη Τηλιγάδα στο «Αρχείο Αγρινίου», www.aixmi-news.gr) 

29 Σεπτεμβρίου 1821  

Προσάραξη/καταστροφή τουρκικού πλοίου κατόπιν μάχης, στην θέση «Υψόλιθος» Ζακύνθου 

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1821 πλοία του οθωμανικού στόλου κατέφθασαν στην Ζάκυνθο για τροφοδοσία. Πλοία του ελληνικού στόλου υπό τον Ανδρέα Μιαούλη επιχείρησαν να προσεγγίσουν, αλλά οι Άγγλοι που είχαν τον έλεγχο της νήσου το απαγόρευσαν. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1821 τα τουρκικά πλοία απέπλευσαν, αλλά παρακολουθούνταν από τον ελληνικό στόλο και καθώς ένα από αυτά ξεμάκρυνε από τον σχηματισμό, δύο ελληνικά πλοία με καπετάνιους τους Σαχίνη και Ραφαλιά το απέκοψαν και του επιτέθηκαν. Η μάχη εκτυλίχθηκε σε μικρή απόσταση από την ξηρά στον Κόλπο του Λαγανά, με τους ντόπιους κατοίκους να παρακολουθούν από τα γύρω υψώματα. Σύντομα το τουρκικό πλοίο απώλεσε είκοσι από σύνολο εξήντα ανδρών και ξέσπασε πυρκαγιά, έτσι πάρθηκε η απόφαση να κατευθυνθεί στην ξηρά ώστε να βρει υποστήριξη από τις τοπικές Αγγλικές αρχές που δεν συμμετείχαν στην διαμάχη. Το φλεγόμενο πλοίο προσάραξε στην θέση «Υψόλιθος» και ο άγγλος διοικητής απέστειλε στρατιωτικό απόσπασμα 18 ανδρών με αξιωματικό επικεφαλής για να περισυλλέξουν τους Τούρκους. Όμως οι ντόπιοι που στήριζαν τον ελληνικό Αγώνα εξαγριωμένοι όρμησαν εναντίον και αυτών με ό,τι όπλο είχαν διαθέσιμο. Αργότερα, μετά από νέες συγκρούσεις και αρκετές απώλειες Άγγλων στρατιωτών, οι κάτοικοι τιμωρήθηκαν με παραδειγματικούς απαγχονισμούς. (πηγή: www.mixanitouxronou.gr) 

20 Φεβρουαρίου 1822 

Καταστροφή τουρκικής φρεγάτας κατόπιν μάχης, στην Πάτρα (Ναυμαχία της Πάτρας) 

Στις 15 Φεβρουαρίου 1822 ο οθωμανικός στόλος αποτελούμενος από 108 πλοία, κατέπλευσε στον λιμένα της Πάτρας λόγω κακοκαιρίας. Το πρωί της 20ης Φεβρουαρίου 1822 ο Ανδρέας Μιαούλης, που είχε αναλάβει τη διοίκηση της ελληνικής αρμάδας 63 ελληνικών πλοίων από τα Ψαρά, την Ύδρα και τις Σπέτσες, θεώρησε ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία για επίθεση εν μέσω τρικυμίας, πιθανώς με σκοπό να εκμεταλλευτεί τις καιρικές συνθήκες με τα κατά κανόνα μικρότερα και πιο ευέλικτα ελληνικά πλοία και να αιφνιδιάσει τον εχθρό. Έπειτα από ναυμαχία πέντε ωρών, μία τουρκική φρεγάτα καταστράφηκε ολοκληρωτικά, πολλά άλλα τουρκικά πλοία υπέστησαν σημαντικές ζημιές και οι απώλειες σε άνδρες ήταν σημαντικές. Ο τουρκικός στόλος αποχώρησε από την Πάτρα και κατέφυγε στην Ζάκυνθο όπου οι Έλληνες έπλευσαν για να επαναλάβουν την επίθεση αλλά εμποδίστηκαν από τους Άγγλους που πρόταξαν την ουδετερότητα τους. Στις 24 Φεβρουαρίου 1822 ο ελληνικός στόλος αποχώρησε και επέστρεψε στο Μεσολόγγι. Η Ναυμαχία της Πάτρας ήταν η πρώτη φορά που ελληνικά πλοία αντιμετώπισαν κατά παράταξη τον οθωμανικό στόλο ως τακτική δύναμη χωρίς την χρήση πυρπολικών. (πηγή: www.sansimera.gr) 

10 Δεκεμβρίου 1823 

Βύθιση τουρκικής κορβέτας κατόπιν επίθεσης, στην Ιθάκη 

Σύμφωνα με τα γραπτά του Peter Gamba και του Leicester Stanhope, δύο ξένων που βρίσκονταν στην Ελλάδα και συμμετείχαν στων Αγώνα για Ανεξαρτησία μαζί με τον Λόρδο Βύρωνα, στις 10 Δεκεμβρίου 1823, μεταξύ Κεφαλονιάς και Ιθάκης, μια τουρκική κορβέτα δέχθηκε επίθεση από ελληνική ναυτική μοίρα (ομάδα πλοίων) που είχε προορισμό το Μεσολόγγι και στην οποία επέβαινε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Το τουρκικό πλοίο αμύνθηκε απεγνωσμένα χωρίς να παραδίδεται αλλά τελικά ναυάγησε στην ακτή της Ιθάκης. Η κορβέτα προερχόταν από την Πρέβεζα και μετέφερε σημαντικό χρηματικό ποσό για την πληρωμή των φρουρών της Πάτρας και των άλλων τριών φρουρίων, που εκκρεμούσε 16 μήνες. Επίσης μετέφερε διακεκριμένους επιβάτες μεταξύ των οποίων ένας ανιψιός του ίδιου του Ουσούφ Πασά της Πάτρας, ενώ την ίδια περίοδο μια τουρκική μοίρα δεκαπέντε πλοίων (μπρίκια, κορβέτες και δύο μεγάλες φρεγάτες) βρισκόταν στον Κόλπο της Ναυπάκτου (Κορινθιακός Κόλπος). 

Ο Peter Gamba γράφει: «…Επιτέλους ο πολυαναμενόμενος στόλος έφτασε. Ο Μαυροκορδάτος βρισκόταν στο πλοίο. Μεταξύ της Ιθάκης και της Κεφαλονιάς συνάντησαν τυχαία μια τουρκική κορβέτα από την Πρέβεζα, με ένα σημαντικό χρηματικό ποσό και μερικούς διακεκριμένους Τούρκους, μεταξύ των οποίων ήταν ένας ανιψιός του ίδιου του Ουσούφ (σ.σ. Yusuf pasha of Patras)... Η κορβέτα, δεχόμενη επίθεση από τις ανώτερες δυνάμεις των Ελλήνων, αμύνθηκε απεγνωσμένα χωρίς να παραδίδεται. Τελικά ναυάγησε στην ακτή της Ιθάκης...» 

Ο Leicester Stanhope γράφει: «...Ένα τουρκικό μπρίκι καταδιώχθηκε από αριθμό ελληνικών πλοίων την 10η, και κατόπιν γενναίας προσπάθειας, προσέκρουσε σε βράχο κοντά στην Ιθάκη. Οι Έλληνες πυροβόλησαν το βυθιζόμενο πλοίο και κατεδίωξαν 48 Τούρκους που αναζήτησαν καταφύγιο στην ακτή. Μερικοί σκοτώθηκαν, κάποιοι διέφυγαν. Το σκάφος μετέφερε 250.000 πιάστρα για την πληρωμή των στρατιωτών στην Πάτρα...» 

(πηγές: 1. “Lord Byron’s Last Journey to Greece” of Count Peter Gamba, 1825, 

2. “Greece, in 1823 and 1824: Being a Series of Letters, and Other Documents on the Greek Revolution, Written During a Visit to that Country”, Colonel Leicester Stanhope, 1825) 

10 Δεκεμβρίου 1823 

Βύθιση τουρκικού πλοίου κατόπιν μάχης, μεταξύ Πάτρας και Πρέβεζας 

Ο Leicester Stanhope που βρισκόταν στην Ελλάδα και συμμετείχε στων Αγώνα για Ανεξαρτησία μαζί με τον Λόρδο Βύρωνα, στην ίδια με την παραπάνω επιστολή του, γράφει: «...Την 10η Δεκεμβρίου 1823 ένα ελληνικό πλοίο με είκοσι άνδρες, επιτέθηκε σε ένα τουρκικό σκάφος με εβδομήντα επιβαίνοντες. Αυτοί μετέβαιναν από την Πάτρα στην Πρέβεζα, με άτομα που είχαν διαφύγει λόγω των διαταραχών που επικρατούν στην Πάτρα. Η μάχη ήταν τόσο πεισματική που το τουρκικό βυθίστηκε, επτά άνδρες συνελήφθησαν και σώθηκαν, και μερικοί έφτασαν στην ακτή, αλλά οι περισσότεροι σκοτώθηκαν…» 

(πηγή: “Greece, in 1823 and 1824: Being a Series of Letters, and Other Documents on the Greek Revolution, Written During a Visit to that Country”, Colonel Leicester Stanhope, 1825) 

16-18 Φεβρουαρίου 1824 

Προσάραξη τουρκικού πλοίου στο Μεσολόγγι 

Ο Leicester Stanhope σε άλλη επιστολή του, γράφει: «...Ένα τουρκικό μπρίκι, όπως ανέφερα στην τελευταία μου (σ.σ. επιστολή), προσάραξε στην ακτή κοντά στο Μεσολόγγι, δύο ημέρες από τότε. Πλήθη ανθρώπων πήγαν να το δουν. Ο Parry (σ.σ. William Parry) το κατόπτευσε και άσκησε προσπάθεια να φέρει κάτω μερικά πυροβόλα να τα στοχεύσει πάνω του, αλλά όλα ήταν εκτός λειτουργίας και πριν μπορέσει να φτάσει, οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στο πλοίο…»  

(πηγή: “Greece, in 1823 and 1824: Being a Series of Letters, and Other Documents on the Greek Revolution, Written During a Visit to that Country”, Colonel Leicester Stanhope, 1825) 

16-18 Φεβρουαρίου 1824 

Ανατίναξη τουρκικού πλοίου στην Ναύπακτο 

Ο Leicester Stanhope στην ίδια με την παραπάνω επιστολή του, γράφει: «...Ένα άλλο τουρκικό μπρίκι ανατινάχθηκε την ίδια μέρα, στην Ναύπακτο. Αυτά, μαζί με την πρώτη απώλεια στην Ιθάκη, αποτελούν σημαντική μείωση της ναυτικής τους δύναμης σε αυτά τα μέρη…» 

(πηγή: “Greece, in 1823 and 1824: Being a Series of Letters, and Other Documents on the Greek Revolution, Written During a Visit to that Country”, Colonel Leicester Stanhope, 1825) 

30 Απριλίου 1825 

Καταστροφή συνολικά 12-20 τουρκικών πλοίων (Ναυμαχία της Μεθώνης) 

Στις αρχές του 1825 ο Ιμπραήμ Πασά μετέφερε από την Κρήτη και αποβίβασε περίπου 11.000 στρατιώτες και 1.000 ιππείς στην περιοχή της Μεθώνης που βρισκόταν ακόμα σε τουρκικά χέρια. Στον ομώνυμο Κόλπο ναυλοχούσε ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος αποτελούμενος από 28 πλοία (16 πολεμικά και 12 φορτηγά). Εκεί στις 30 Απριλίου 1825, μοίρα του ελληνικού στόλου αποτελούμενη από 12 Υδραίικα πλοία και 6 πυρπολικά υπό τον ναύαρχο Μιαούλη επιτέθηκε και τότε έλαβε χώρα η μεγαλύτερη και πλέον επιτυχής επίθεση πυρπολικών κατά την Ελληνική Επανάσταση. Πρώτα εξέδραμαν τα πυρπολικά με κυβερνήτες τους Ανδρέας Πιπίνος, Γεώργιος Πολίτης, Αντώνιος Μπίκος, Μαρίνης Σπαχής, Δημήτριος Τσάπελης και Αναγνώστης Δημαράς. Τα πυρπολικά του Πολίτη και του Πιπίνου έκαψαν την μεγάλη φρεγάτα «Ασία» (δίκροτο 54 κανονιών), τέσσερεις άλλοι πυρπολητές κατέστρεψαν 2 κορβέτες (εκ των οποίων η “Svezia” των 36 πυροβόλων), άλλα 3 πλοία (μπρίκια, γολέτες) και 5 μεταγωγικά (η φωτιά μεταφέρθηκε σε γειτονικά πλοία), ένα άλλο πυρπολικό έκαψε ένα μικρότερο πλοίο. Συνολικά καταστράφηκαν τουλάχιστον 12 πλοία και ίσως έως 20. (πηγές: mixanitouxronou.gr, armyvoice.gr, wikipedia.org, eleftheriaonline.gr) 

16 Ιουνίου 1825 

Καταστροφή από πυρκαγιά, πυρπολικού με κυβερνήτη τον Ιωάννη Ματρώζο, στο Ακρ. Ταίναρο 

Στις 16 Ιουνίου 1825 στην προσπάθεια να εμποδιστεί η διακίνηση εφεδρειών και εφοδίων προς τον Ιμπραήμ Πασά στην Πελοπόννησο, οι αντίπαλοι στόλοι συναντήθηκαν ανοιχτά του Ακρωτηρίου Ταίναρο. Την αρχή έκανε ο Μιχάλης Μπουντούρης όταν με το πυρπολικό του κινήθηκε εναντίον εχθρικής κορβέτας, χωρίς όμως επιτυχία. Στη συνέχεια ο Ματρώζος επιτέθηκε εναντίον ενός τουρκικού μπρικιού, καθώς όμως το πυρπολικό είχε σχεδόν φθάσει στον στόχο του και ο μπουρλοτιέρης ετοιμαζόταν να του βάλει φωτιά, χτυπήθηκε στο μέτωπο από σφαίρα και πέθανε ακαριαία. Ο δαυλός του έπεσε μέσα στο πυρπολικό, το οποίο ανεφλέγη χωρίς να φθάσει τελικά στο στόχο του και κάηκε, ενώ τραυματίσθηκαν και άλλα δύο άτομα από το πλήρωμά του. (πηγή: www.mixanitouxronou.gr) 

21, 25 Νοεμβρίου 1825 

Βύθιση αιγυπτιακού πλοίου στον Αστακό (Ναυμαχία του Δραγαμέστου και Ναυμαχία της Γλαρέντζας) 

Από τον Απρίλιο του 1825 το Μεσολόγγι τελούσε υπό πολιορκία, και ο ναύαρχος Μιαούλης έσπαγε συνεχώς τον κλοιό των τουρκικών πλοίων ώστε να ανεφοδιάζει την πολιορκημένη πόλη. Από τον Οκτώβριο του 1825 είχαν καταφθάσει και τα πλοία των Αιγυπτίων και ο κλοιός έσφιξε ακόμη περισσότερο. Στις 20 Νοεμβρίου ο ελληνικός στόλος καταπονημένος ελλιμενίστηκε στη νήσο Πεταλάς, με πλοία να φυλούν τα στενά μεταξύ των νήσων Εχινάδων. Τα ξημερώματα της 21ης Νοεμβρίου αιγυπτιακά πολεμικά κατεδίωξαν ελληνικά σκάφη προς τον Κόλπο του Αστακού (τότε ονομαζόταν «Δραγαμέστος»). Οι Αιγύπτιοι επιτέθηκαν σε ένα ελληνικό πυρπολικό αλλά αυτό ξέφυγε με επιδέξιους ελιγμούς. Στην συνέχεια τα ελληνικά πλοία επιτέθηκαν στο μεγαλύτερο εχθρικό και κατάφεραν να ανάψουν φωτιά στο κατάστρωμα του. Οι Αιγύπτιοι ναύτες έντρομοι το εγκατέλειψαν ακυβέρνητο και τα ελληνικά πλοιάρια το αποτέλειωσαν στις ακτές μιας νησίδας, ενώ τα υπόλοιπα εχθρικά πλοία εκδιώχθηκαν. Η ναυμαχία διήρκεσε πέντε ώρες και σε αυτήν σκοτώθηκαν δύο αντίπαλοι πλοίαρχοι και τραυματίστηκαν αρκετοί Έλληνες ναύτες. (πηγή: agriniopress.gr) 

Στις 6 Νοεμβρίου 1825 ένας τεράστιος τουρκοαιγυπτιακός στόλος κατευθύνθηκε προς το Μεσολόγγι προερχόμενος από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, αποτελούμενος από 75 φρεγάτες και μπρίκια (κατά τον Γεώργιο Σαχτούρη, κατ’ άλλες πηγές 31 πολεμικά τουρκικά πλοία, 25 αιγυπτιακά, 5 αλγερινά, 4 από την Τρίπολη, 12 αιγυπτιακά κουρσάρικα, 10 αιγυπτιακά πυρπολικά, 42 μεταγωγικά). Από την άλλη η Υδραίικη Μοίρα διέθετε 2 τρικάταρτες κορβέτες και 25 δικάταρτα μπρίκια και γολέτες. Μέχρι τις 24 Νοεμβρίου έλαβαν χώρα πολλές αψιμαχίες μεταξύ των δύο στόλων χωρίς να υπάρξει αποφασιστική αναμέτρηση. Στις 24 Νοεμβρίου οι δύο αντίπαλοι στόλοι ανέμεναν έτοιμοι να ναυμαχήσουν, μεταξύ του Κάβο-Πάπα και της Γλαρέντζας (έτσι λεγόταν η Κυλλήνη). Το απόγευμα τα ελληνικά πλοία με ούριο άνεμο όρμησαν κατά του εχθρού, και η δεξιά του πτέρυγα ετράπη σε φυγή. Η αριστερή του πτέρυγα επιχείρησε να κυκλώσει τον ελληνικό στόλο, αλλά όταν και το εχθρικό κέντρο όπου ήταν συγκεντρωμένα τα μεγάλα πλοία έσπασε, όλος ο εχθρικός σχηματισμός άρχισε να εγκαταλείπει την μάχη γύρω στις 3 η ώρα την νύχτα, κατευθυνόμενος προς τον Πατραϊκό. (πηγή: www.antroni.gr) 

5 Ιανουαρίου 1826 

Ναυάγιο πυρπολικού σκάφους με κυβερνήτη τον Ανδρέα Πιπίνο, στην Ζάκυνθο 

Στις 5 Ιανουαρίου 1826, το πυρπολικό που κυβερνούσε ο Ανδρέας Πιπίνος όταν αυτός έλαβε μέρος στη δεύτερη εκστρατεία για τον ανεφοδιασμό του πολιορκούμενου Μεσολογγίου, ναυάγησε εξαιτίας θαλασσοταραχής, κοντά στην Ζάκυνθο. Στις 7 Ιουνίου 1822 υπό την κάλυψη της νύχτας, ο Πιπίνος είχε κατορθώσει μαζί με τον Κανάρη να εισέλθουν στο στενό μεταξύ Χίου και Τσεσμέ όπου βρισκόταν αγκυροβολημένος ο οθωμανικός στόλος, και ο μεν Κανάρης πυρπόλησε το δίκροτο 84 πυροβόλων (την τουρκική ναυαρχίδα), ο δε Πιπίνος προσκόλλησε το πυρπολικό του σε ένα δεύτερο πλοίο (υποναυαρχίδα) και σύμφωνα με την αναφορά των υπολοίπων κυβερνητών το κατέστρεψε. (πηγή: www.mixanitouxronou.gr) 

16 Ιανουαρίου 1826 

Καταστροφή τούρκικης κορβέτας 24 κανονιών, στο Στενό Συκιάς Ναβαρίνου (στην Γιάλοβα)   

Στις 14 Ιανουαρίου 1826, στις 6 η ώρα την νύχτα, τουρκική κορβέτα προσάραξε στο Φάλτζα Μπόκα (σ.σ. Στενό Συκιάς Ναβαρίνου, στην Γιάλοβα) και παρά τις προσπάθειες του πληρώματος για αποκόλληση του πλοίου, αυτές δεν είχαν επιτυχία. Με την είδηση αυτή την επόμενη μέρα ο ελληνικός στόλος κινητοποιήθηκε ώστε να εκμεταλλευτεί την κατάσταση, ώστε στις 16 Ιανουαρίου στις 10 και μισή το πρωί, αποσπάστηκε πυρπολικό που προσκολλήθηκε και έκαψε το εχθρικό πλοίο. Τότε ο οθωμανικός στόλος που ναυλοχούσε στην Ναύπακτο, κινήθηκε να συναντήσει τον ελληνικό, πραγματοποιήθηκε σύγκρουση χωρίς ζημιές για τα ελληνικά πλοία αλλά επιτεύχθηκε η κατάληψη ενός τουρκικού πυρπολικού και η απελευθέρωση πολλών τούρκων και χριστιανών και αυτοί μετέφεραν την πληροφορία ότι η κατεστραμμένη κορβέτα αποτελούσε πλοίο 24 κανονιών. (πηγή: arxeion-politismou.gr) 

17 Σεπτεμβρίου 1827 

Βύθιση 8 τουρκικών πλοίων στην Ιτέα (Ναυμαχία της Ιτέας ή Αγκάλης) 

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1827 στον κόλπο της Αγκάλης στην περιοχή Ιτέας (γνωστή τότε ως Σκάλα Σαλώνων), όπου ναυλοχούσε μοίρα του οθωμανικού στόλου με 10 πλοία (εκ των οποίων 3 μεταγωγικά), κατέπλευσε πρώτη μια μικρή ελληνική δύναμη 3 σκαφών υπό τον καπετάνιο Γεώργιο Θωμά, κυβερνήτη στο μπρίκι «Σωτήρ», καταφέρνοντας να διαπλεύσει το Στενό Ρίου-Αντιρρίου. Συνάντησε όμως κακές καιρικές συνθήκες με ισχυρούς ανέμους και υποχρεώθηκε να αποσυρθεί στο Λουτράκι. Ο ναύαρχος Thomas Cochrane που είχε στρατολογηθεί στην πλευρά των Ελλήνων, έδωσε εντολή στην μοίρα του Ελληνικού στόλου με 3 πλοία με διοικητή τον πλοίαρχο Frank Abney Hastings, να πλεύσει προς τον Κορινθιακό Κόλπο. Στις 14 Σεπτεμβρίου ο Hastings αποφάσισε να κινηθεί αλλά οι καιρικές συνθήκες τον ανάγκασαν να οπισθοχωρήσει στα ανοικτά, τηρώντας στάση αναμονής. Στις 17 Σεπτεμβρίου οι δύο μοίρες του στόλου συνενώθηκαν με ένα σύυνολο 6 πλοίων (εκ των οποίων τα 2 ήταν μικρότερα σκάφη) και εκδηλώθηκε επίθεση εναντίον των τουρκικών, η οποία ήταν απόλυτα επιτυχής με ελάχιστες έμψυχες απώλειες των Ελλήνων και ολοκληρωτική καταστροφή της τουρκικής μοίρας στόλου (βυθίστηκαν 8 πλοία και κυριεύθηκαν 2). Η ναυμαχία είχε σαν αποτέλεσμα τον έλεγχο της θαλάσσιας περιοχής και την απόσυρση του Ιμπραήμ προς το Ναβαρίνο όπου αργότερα ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος καταστράφηκε ολοκληρωτικά. 

Στην ελληνική μοίρα στόλου συμμετείχε και το τετρακάταρτο ξύλινο τροχήλατο (με δύο πλευρικούς τροχούς) ατμόπλοιο, η κορβέτα «Καρτερία» (καταγράφεται σε επίσημα έγγραφα και ως “Perseverance”), το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο στον κόσμο που χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις! Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα ενός ατμοκίνητου σκάφους ήταν η μη εξάρτηση από τον άνεμο για την πραγματοποίηση ελιγμών. Ναυπηγημένο το 1825 στην Βρετανία με χρήματα από το βρετανικό δάνειο και με προσωπικούς πόρους του Hastings αλλά και με τις οδηγίες του, με σκοπό να ενισχύσει το ελληνικό επαναστατικό ναυτικό, εντάχθηκε σε υπηρεσία το 1826 και στην ναυμαχία της Ιτέας έλαμψε βυθίζοντας μόνο του 5 μεγάλα τουρκικά πλοία, όπως είχε επικρατήσει σχεδόν έναν αιώνα αργότερα το «Θ/Κ Γ.Αβέρωφ» στις ναυμαχίες της Έλλης (1912) και της Λήμνου (1913). (πηγές: mixanitouxronou.gr, wikipedia.org, cognoscoteam.gr) 

20 Οκτωβρίου 1827 

Βύθιση 60 τουρκοαιγυπτιακών πλοίων στον Κόλπο του Ναβαρίνου (Ναυμαχία του Ναβαρίνου) 

Στις 20 Οκτωβρίου ο ενωμένος συμμαχικός στόλος (αγγλική μοίρα με 12 πλοία, γαλλική με 7 και ρωσική με 8, σύνολο 27 πλοία) με διοικητή τον Sir Edward Codrington, εισήλθε στον Κόλπο του Ναβαρίνου και άρχισε να παίρνει θέσεις μάχης ώστε οι σύμμαχοι να διαπραγματευτούν από θέση ισχύος. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος με 89 πλοία υπό τον Τούρκο Ταχήρ Πασά, είχε καταφθάσει στο Ναβαρίνο με σκοπό την ενίσχυση και τον εφοδιασμό των χερσαίων δυνάμεων του Ιμπραήμ, που ρήμαζαν την Πελοπόννησο. Ο Codrington έλαβε μήνυμα από τον Ιμπραήμ ότι αυτός «δεν είχε δώσει την άδεια για να εισέλθει ο συμμαχικός στόλος στο λιμάνι», στο οποίο απάντησε ότι «δεν ήλθε για να λάβει διαταγές αλλά για να δώσει» και ο Άγγλος ναύαρχος αργότερα ανέφερε στους δικούς του διοικητές ότι η μάχη ήταν απαραίτητη για να τηρηθούν οι όροι που είχαν προβλεφθεί από τη συνθήκη του Λονδίνου (ίδρυση ελληνικού ημιαυτόνομου κράτους) και για να σταματήσει η άγρια εξολόθρευση που διεξήγαγε ο Ιμπραήμ. Μετά από ανταλλαγή μηνυμάτων και εκτελέσεις αγγελιοφόρων από τους Αιγυπτίους, η μάχη άρχισε. Μέσα σε τέσσερις ώρες τα λιγότερα αλλά καλύτερα εξοπλισμένα συμμαχικά πλοία κατέστρεψαν σχεδόν ολοκληρωτικά τον αντίπαλο στόλο, 60 τουρκοαιγυπτιακά πλοία βυθίστηκαν και άλλα κυριεύτηκαν ενώ κανένα συμμαχικό δεν βυθίστηκε παρά μόνο κάποια έπαθαν ζημιές. Από την πλευρά των συμμάχων οι νεκροί και τραυματίες ήταν 654 άνδρες (εκ των οποίων 272 Βρετανοί, 184 Γάλλοι και 198 Ρώσοι), ενώ αυτοί των Τουρκο-Αιγυπτίων περίπου 6000. Η Ναυμαχία του Ναβαρίνου ήταν η τελευταία μεγάλη ναυτική σύγκρουση που έγινε με ιστιοφόρα πλοία και οδήγησε στην συντριπτική και καθοριστική ήττα του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. (πηγές: greekworldhistory.blogspot.com, wikipedia.org) 

Το πυρπολικό σκάφος (ή «μπουρλότο») 

Ο τουρκικός στόλος υπερείχε συντριπτικά έναντι του ελληνικού σε αριθμό και μέγεθος πλοίων και οπλισμού και αυτό τον ωθούσε να επιδιώκει αναμετρήσεις κατά παράταξη, όπου μπορούσαν να αναπτυχθούν όλα τα πλοία και να επιτεθούν από απόσταση με τα πυροβόλα τους. Ο ελληνικός στόλος υπολειπόταν δραματικά και επομένως η κατάσταση απαιτούσε από τους Έλληνες ναυτικούς να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο που διέθεταν, όπως τα πολλά μικρά ευέλικτα και εύκολα στον χειρισμό πλοιάρια. Τα πυρπολικά απαιτούσαν ιδιαίτερη δεξιοτεχνία και τόλμη καθώς ο κυβερνήτης του μπουρλότου ήταν ο τελευταίος που το εγκατέλειπε αφού το είχε καθοδηγήσει μέχρι σε μικρή απόσταση από τον στόχο και μόνο τότε του έβαζε φωτιά. Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό (Π.Ν.) έχει δημιουργήσει μια μικρή παράδοση, καθώς τιμώντας τους σημαντικότερους πυρπολητές του Αγώνα, έχει δώσει τα ονόματα τους σε υποβρύχια που έδρασαν στον Β’ Π.Π. αλλά και στα σύγχρονα υποβρύχια “Type 214” («Υ/Β Παπανικολής», «Υ/Β Ματρώζος», «Υ/Β Πιπίνος». Όπως και τα πυρπολικά, αυτά τα σκάφη δρουν χωρίς να γίνονται αντιληπτά, έως την τελευταία στιγμή οπότε χρησιμοποιούν τα θανάσιμα όπλα τους. Αν και τα υποβρύχια σε σχέση με τα πυρπολικά δεν θυσιάζονται, ο κίνδυνος από την στιγμή της αποκάλυψης τους είναι μεγάλος και επανδρώνονται με ικανό και θαρραλέο πλήρωμα. 

Τηλέμαχος Μπεριάτος 

Μάρτιος 2021 

(είναι ελεύθερη η αναδημοσίευση όλου ή μέρους αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αναφέρεται ο δημιουργός) 

Εικόνες: 

1. Η Ναυμαχία του Ρίου-Αντιρρίου (Ιωάννης Αλταμούρας, 1874) 

2. Η ελληνική ατμοκίνητη κορβέτα «Καρτερία» (1825-1840), που επικράτησε ολοκληρωτικά στην Ναυμαχία της Ιτέας (1827) και αποτελεί το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο στον κόσμο που χρησιμοποιήθηκε σε πολεμικές επιχειρήσεις!