Ξύλινα σπίτια στη Λευκάδα: Μοναδικό δείγμα αντισεισμικής προστασίας

 Πηγή: maxmag.gr

Τα σπίτια του ιστορικού κέντρου της Λευκάδας, αποτελούν ξεχωριστό δείγμα αντισεισμικής προστασίας. Η σεισμική δραστηριότητα στο Ιόνιο Πέλαγος είναι συχνό φαινόμενο και πολλές φορές είναι ιδιαίτερα έντονη. Όλα σχεδόν τα νησιά της περιοχής, με μια εξαίρεση την Κέρκυρα που δεν «χτυπιέται» ομοίως με σεισμούς, έχουν αναπτύξει αντισεισμική αρχιτεκτονική στα κτήρια τους.

Κτήρια στο κέντρο της Λευκάδας. Από το προσωπικό αρχείο του Άγγελου Χόρτη.

Η Λευκάδα έχει αναπτύξει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα αντισεισμικής αρχιτεκτονικής στα κτήρια της. Είναι ένα νησί όπου ο σεισμός έχει καταστρέψει πολλές φορές τα κτήρια. Με το πέρασμα των χρόνων, οι κάτοικοι του νησιού έχτιζαν εκ νέου τις οικίες τους πάνω στα ερείπια τους. Αυτή τη στιγμή στη Λευκάδα σώζονται κτίσματα με ιδιαίτερη ιδιομορφία και κατασκευασμένα να αντέχουν στους δυνατούς σεισμούς. Ο τρόπος αυτός στηρίζεται στο γεγονός ότι χρησιμοποιείται ξύλο. Αυτά τα κτίσματα βρίσκονται στις παλιές συνοικίες της Λευκάδας. Μερικά από αυτά, κάηκαν σε μια πυρκαγιά τον Αύγουστο του 2016.

Η ανακαινισμένη οικία του ποιητή Άγγελου Σικελιανού. (Νυχτερινή λήψη). Από το προσωπικό αρχείο του Άγγελου Χόρτη.

Το «καλούπι» των σπιτιών της Λευκάδας

Η παλιά Λευκάδα είναι κτισμένη βάσει των προτύπων της μεσαιωνικής Ευρώπης. Ο τρόπος αυτός παρατηρείται σε πολύ μικρότερο βαθμό στα υπόλοιπα νησιά του Ιονίου, που και αυτά έχουν αναπτύξει πρότυπα αντισεισμικής αρχιτεκτονικής. Ύστερα από έναν καταστροφικό σεισμό που έλαβε χώρα το 1825, η πόλη της Λευκάδας άρχισε να ξαναχτίζεται εκ θεμελίων στα πρότυπα του Βρετανικού αντισεισμικού κανονισμού. Το πρότυπο των σπιτιών είναι να χτίζουν το κάτω μέρος τους με πέτρες και από τον πρώτο όροφο και πάνω, το σπίτι να είναι ξύλινο. Αρχικά, άλειφαν κορμούς δέντρων με πίσσα και τους τοποθετούσαν στα θεμέλια. Κάλυπταν τους κορμούς με μείγμα τριών διαφορετικών υλικών: Λεπτή άμμο θαλάσσης, πέτρες και σκόνη πορσελάνης. Με τον τρόπο αυτόν, μείωναν τις πιθανότητες κατάρρευσης, καθώς σε περίπτωση σεισμικής δόνησης το κτήριο κινούνταν συνολικά. Το ισόγειο πάνω από τα θεμέλια χτιζόταν με πέτρες και τοποθετούσαν υποστυλώματα όπου στήριζαν τον ελαφρύ, ξύλινο όροφο. Τα υποστυλώματα μετέφεραν το βάρος των ορόφων στα θεμέλια του κτίσματος και όχι στους πέτρινους τοίχους του ισογείου. Κάλυπταν με λαμαρίνες το εξωτερικό των ξύλινων ορόφων. Με αυτές «τύλιγαν» τον ξύλινο σκελετό των ορόφων και τις έβαφαν με διάφορα χρώματα.

Ο «τσατουμάς» του ορόφου

Ο τσατουμάς είναι ο ξύλινος τοίχος από τον πρώτο όροφο και πάνω, που εκτός του ξύλου περιλαμβάνει και τούβλα. Αρχικά, τοποθετούσαν τέσσερις κορμούς στις γωνίες, μόλις ολοκληρωνόταν το πάτωμα του ορόφου. Τους κορμούς αυτούς τούς κάρφωναν με καρφιά και χάρη σε αυτούς είναι τα κτήρια ευλύγιστα. Στην συνέχεια, τοποθετούσαν τα υπόλοιπα ξύλα και όπου υπήρχαν κενά ή ανοίγματα, συμπληρώνονταν με τούβλα ενωμένα με λάσπη, άμμο θαλάσσης, ασβέστη και πορσελάνη. Στο τέλος, τοποθετούταν η ξύλινη οροφή του κτηρίου. Με την τεχνική αυτή, προστατευόταν το κτήριο από παραμορφώσεις και καταρρεύσεις κατά τη διάρκεια μιας σεισμικής δόνησης. Η τεχνική του τσατουμά, αποτελεί ιδιαίτερη και ιδιόμορφη τεχνική αντισεισμικής προστασίας.

Το κτήριο που στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο Ν. Λευκάδας. Παλαιότερα στέγαζε το δημαρχείο και τα δικαστήρια. Από το προσωπικό αρχείο του Άγγελου Χόρτη.

 

Από το προσωπικό αρχείο του Άγγελου Χόρτη.

Οι ξύλινες κολόνες

Οι κολόνες αποτελούν σαφέστατα τη βάση του κάθε κτηρίου. Χωρίς αυτές, δεν θα μπορούσε να παραμείνει όρθιο κανενός είδους κτίσμα. Ίσως είναι και το βασικότερο στοιχείο της Λευκαδίτικης ξύλινης αντισεισμικής κατασκευής. Οι ξύλινες κολόνες στήριζαν το βάρος των ορόφων του κτηρίου και όχι οι λίθινοι τοίχοι του ισογείου. Οι κολόνες αυτές ήταν χοντρές και ήταν τοποθετημένες από την μέσα πλευρά του πέτρινου τοίχου. Προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση κολόνας με πέτρινο τοίχο, υπήρχε μια μικρή απόσταση μεταξύ τους. Στο πάτωμα του πρώτου ορόφου, υπήρχαν εκ των προτέρων τοποθετημένα μαδέρια που ενώνονταν με τις κολόνες και στήριζαν τον όροφο ή τους ορόφους. Οι κολόνες ήταν τοποθετημένες κάθε τέσσερα μέτρα, κατά μήκος των εξωτερικών τοίχων, αλλά και στο κέντρο του ισογείου. Η τακτική αυτή αποκαλούνταν και «αντισεισμικός ορμός». Με αυτόν τον τρόπο, μπορούσε να καταρρεύσει ο τοίχος του ισογείου, αλλά προς την πλευρά του δρόμου και όχι στο εσωτερικό του σπιτιού. Έτσι, ο σκελετός του κτηρίου και το υπόλοιπο κτίσμα θα παρέμεναν στη θέση τους.

Η πυρκαγιά του 2016 που κατέστρεψε κτίσματα αντισεισμικής αρχιτεκτονικής

Στις 8 Αυγούστου 2016, ο μέχρι τότε εφιάλτης μιας πυρκαγιάς στο ιστορικό κέντρο με τα ξύλινα κτήρια, ζωντανεύει και καίει σχεδόν μια ολόκληρη γειτονιά. Έκαψε περίπου 16 ξύλινα σπίτια αντισεισμικής αρχιτεκτονικής. Μπορεί να είναι αντισεισμικής αρχιτεκτονικής, αλλά σε περίπτωση πυρκαγιάς λειτουργούν σαν προσάναμμα. Με τον τρόπο που είναι χτισμένα τα ξύλινα σπίτια στην περιοχή και τόσο κοντά το ένα στο άλλο, κινδύνεψε να καεί όλο το ιστορικό κέντρο της Λευκάδας. Ήταν μεγάλο ευτύχημα το γεγονός ότι η πυρκαγιά δεν άφησε θύματα.

Το χρονικό της καταστροφικής πυρκαγιάς

Πηγές:

Η Αρχιτεκτονική της Πόλης της Λευκάδας. Ανακτήθηκε από: aromalefkadas.gr/η-αρχιτεκτονική-της-πόλης-της-λευκάδα/ (Τελευταία επίσκεψη: 27/03/2021).

Αρχιτεκτονική. Ανακτήθηκε από: golefkas.gr/architektoniki/ (Τελευταία επίσκεψη: 27/03/2021).

Το χρώμα κυριαρχεί στη Λευκάδα. Ανακτήθηκε από: lefkadaslowguide.gr/el/the-town-of-lefkada/lefkada-towns-architecture/ (Τελευταία επίσκεψη: 27/03/2021).