Με αφορμή την 21η Μαΐου, Ευρωπαϊκή Ημέρα “Natura 2000”

 

Με αφορμή την 21η Μαΐου, Ευρωπαϊκή Ημέρα “Natura 2000” 

η οποία έχει σκοπό να υπενθυμίζει την προστασία της φύσης και να τιμά τις προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση.. (“Natura 2000” είναι τo ευρωπαϊκό δίκτυο που αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών του κόσμου) 

Παράθυρο στον βυθό - Θαλάσσιοι οργανισμοί της Κεφαλονιάς & της Ιθάκης 

Η Ποσειδωνία 

Οι γνωστές ως «φυκιάδες» δεν είναι παρά συστάδες ατόμων ενός υδρόβιου φυτού (και όχι φύκους όπως λανθασμένα συχνά αναφέρουμε) που δημιουργεί λειμώνες (λιβάδια) «Ποσειδωνίας» (επιστημονική ονομασία: “Posidonia oceanica”, ενώ στα αγγλικά ονομάζεται “Neptune Grass”). Το είδος αυτό είναι ενδημικό της Μεσογείου Θάλασσας (έχει αναπτυχθεί και ζει μόνο σε αυτήν την περιοχή του κόσμου, αν και άλλο είδος της οικογένειας απαντάται στην Αυστραλία), και απαντάται περισσότερο σε αμμώδεις αλλά και βραχώδεις βυθούς συνήθως σε βάθη από 5 έως 40 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας όπου το ηλιακό φως είναι ακόμη άπλετο. Είναι ένα από τα μακροβιότερα φυτά με διάρκεια ζωής χιλιάδων ετών, ενώ ένα μόνο φυτό μπορεί να εξαπλωθεί έως και 15 χιλιόμετρα! Επομένως κολυμπώντας πάνω από «φυκιάδες» που εκτείνονται σε μια μεγάλη περιοχή, ενδέχεται να βλέπουμε ένα μόνο άτομο και τα παρακλάδια του.. 

«Πνεύμονες της Μεσογείου» 

"Lungs of the Mediterranean Sea": έτσι αποκαλούνται συχνά οι «φυκιάδες» και δεν είναι καθόλου τυχαίο: Η Ποσειδωνία παράγει έως 20 λίτρα οξυγόνου ανά τετραγωνικό μέτρο, και μπορεί να απορροφήσει έως 48 λίτρα διοξειδίου του άνθρακα, καθημερινά! Η συνεισφορά της στο περιβάλλον (δηλαδή τον οικότοπο του ανθρώπου) δεν σταματά εδώ: αποτελεί οικότοπο αναπαραγωγικό βιότοπο και καταφύγιο για πλήθος ειδών (τουλάχιστον 1000 είδη, μεταξύ αυτών και απειλούμενων με εξαφάνιση), δηλαδή πρακτικά είναι αντίστοιχο ενός δάσους στην ξηρά, για πολλά πλάσματα της θάλασσας και ιδιαίτερα για γόνο και νεαρά άτομα (και παιδικός σταθμός!). Η σημασία της για το οικοσύστημα είναι τεράστια αφού η παρουσία της λειτουργεί πολλαπλασιαστικά για την βιοποικιλότητα, για αυτό είναι ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη να προστατεύεται. Επίσης σταθεροποιεί τα ιζήματα στα οποία εγκαθίσταται, συντελώντας στην προστασία των ακτών από την διάβρωση. Τέλος η Ποσειδώνια αποτελεί βιολογικό δείκτη αφού επιβιώνει μόνο σε καθαρά-μη ρυπασμένα (καλής οικολογικής ποιότητας) νερά. 

«Ελιές» και «μπαλίτσες από χόρτο» στην παραλία  

Οι μικρές στρογγυλές μάζες από χόρτο σαν άχυρο που βρίσκουμε στις παραλίες και αποτελούν σπαζοκεφαλιά, είναι απλά μάζες από νεκρά ριζώματα της Ποσειδωνίας που ξεβράζονται αφού στρογγυλεύονται από το κύμα (όπως τα βότσαλα) και στα αγγλικά ονομάζονται “Sea balls”. Για να υπάρχουν σε μια παραλία αυτές οι μπαλίτσες, σημαίνει ότι η θάλασσα της περιοχής είναι υγιής και καθαρή! Ένα άλλο παράξενο εύρημα στην παραλία είναι σπόροι παρόμοιοι με ελιές. Αυτοί είναι σπόροι του φυτού της Ποσειδωνίας που επίσης έχουν ξεβραστεί και στα αγγλικά ονομάζονται “Olives of the sea”. 

Δείτε εδώ βίντεο: 

https://youtu.be/szsLb7JQGhw 

Απειλές και Καθεστώς Προστασίας 

Αυτό το ταπεινό αλλά σημαντικότατο είδος των θαλασσών μας απειλείται από τα συρόμενα αλιευτικά εργαλεία (μηχανότρατα) και την αγκυροβολία που εκριζώνουν τα φυτά, τις ιχθυοκαλλιέργειες και τον ευτροφισμό (υπέρμετρη συγκέντρωση θρεπτικών στοιχείων σε μια περιοχή που μειώνει το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο και προκαλεί ασφυξία σε κάποιους οργανισμούς), αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, την χημική και βιολογική μόλυνση, την σταθερή παρουσία ιζήματος από ανθρώπινες κυρίως δραστηριότητες (η Ποσειδωνία χρειάζεται το φως για να ζήσει), τα ξενικά είδη (Caulerpa racemosa, Caulerpa taxifolia) που έχουν εισβάλλει στην Μεσόγειο και την εκτοπίζουν. Οι απειλές είναι πολλές και η περιβαλλοντική σημασία της τεράστια, ενώ στις φωτογραφίες από τον βυθό την παράσταση κλέβουν πάντα πιο ελκυστικά θαλάσσια είδη και την Ποσειδωνία την ξεχνάμε! 

Η Ποσειδωνία προστατεύεται από την «Οδηγία των Οκοτόπων 92/43/ΕΟΚ» στην οποία αναφέρεται ως τύπος οικοτόπου προτεραιότητας, αλλά και στην Σύμβαση της Βέρνης (1979). Επίσης βάσει της Υπουργικής Απόφασης 167378/2007 (ΦΕΚ 241 Δ/2007) απαγορεύεται η αλιεία με συρόμενα εργαλεία σε περιοχές που εντοπίζονται λειμώνες της Ποσειδωνίας. 

Οι θάλασσες μας 

Οι εικόνες προέρχονται από καταδύσεις στα νερά του Ιονίου και πιο συγκεκριμένα της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης. Απεικονίζουν είδη που κατοικούν και εμπλουτίζουν τις δικές μας θάλασσες, εκείνες που βρίσκονται δίπλα μας και φιλοξενούν χειμώνα ή καλοκαίρι τους κατοίκους και τους επισκέπτες των νησιών μας. 

Ο κρυφός πλούτος της θάλασσας δεν είναι άλλος από την βιοποικιλότητα της. Και είναι κρυφός όχι επειδή δεν έχει ανακαλυφθεί αλλά επειδή παραμένει άγνωστος στους περισσότερους, τόσο ώστε γενικά να θεωρείται μια αχανής έκταση κενή από κάθε ενδιαφέρον, ως και τόπος απόρριψης των αποβλήτων μας. 

Η θάλασσα αποτελεί λίκνο για τη ζωή, τροφό για τον άνθρωπο και πνεύμονα για τον πλανήτη. 

Όμως για να την προστατεύσουμε πρέπει πρώτα να την γνωρίσουμε! 

Τηλέμαχος Μπεριάτος 

Αυτοδύτης 3 αστέρων CMAS 

*Η αναδημοσίευση είναι ελεύθερη, πρέπει όμως να είναι αυτούσια και να συμπεριλαμβάνει την πηγή και τα στοιχεία του δημιουργού.