Χειμωνικό: Ιστορία τριών γεφυρών και δύο αιώνων

 

Πολλές είναι οι εθνικότητες που πέρασαν από τα νησιά μας και πολλές οι πολιτισμικές διαφορές που γεφυρώθηκαν από την συνύπαρξη σε αυτή την κακοτράχαλη γη, κάτι που απαίτησε πρώτα την ανοχή και έπειτα την συνεργασία ανθρώπων με πολύ διαφορετικές καταβολές και κοσμοθεωρίες. Σε κανένα άλλο σημείο αυτό το συναπάντημα δεν συμβολίζεται καλύτερα απ’ ότι σε ένα απότομο, κρημνώδες και βαθύ χάσμα που έχει γεφυρωθεί από τον άνθρωπο, όχι μία αλλά τρεις φορές στο πέρασμα του χρόνου..

Στην θέση «Χειμωνικό» στο τμήμα της επαρχιακής οδού υπ.αριθ. 25 «Αργοστόλι – Σινιόρη - Φισκάρδο δια Θηναίας» (ΦΕΚ 47 A-1956) μεταξύ του οικισμού Αγκώνας και θέσης Σινιόρι, ως σήμερα έχουν ανεγερθεί τρεις διαφορετικές γέφυρες. 200 χρόνια μετά την πρώτη γεφύρωση του ρέματος και 80 χρόνια μετά τις εχθροπραξίες που έλαβαν χώρα στη νήσο κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στέκουν ακόμη η μια δίπλα στην άλλη, κατασκευές μακρινών και πολύ διαφορετικών εποχών.

Ανέγερση πέτρινου αμαξιτού γεφυριού κατά την Αγγλοκρατία (1810-1824)

Δεν είναι σαφές πότε ακριβώς κατασκευάστηκε το αρχικό πέτρινο μονότοξο γεφύρι του Χειμωνικού αλλά είναι βέβαιο ότι αυτό έγινε στα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας μεταξύ των ετών 1810-1824, όταν φτιάχτηκε ο συγκεκριμένος δρόμος από Αργοστόλι έως Άσσο και Φισκάρδο, που περιλάμβανε και την απαραίτητη γεφύρωση χασμάτων όπως σε άλλες περιοχές, έτσι κατασκευάστηκε σε αυτήν τη θέση και πέτρινο γεφύρι, το οποίο πιθανότατα ολοκληρώθηκε εντός λίγων εβδομάδων. Η γέφυρα χρησιμοποιήθηκε ανελλιπώς για περίπου 120 χρόνια.

Ενδεχομένως είχε συμπεριληφθεί στο έργο του δρόμου Αργοστόλι - Θηνιά - Χειμωνικό - Σινιόρι - Άνω Μεριά - Χάρακας - Άσσος μεταξύ 1810-1814 (διοικητής ο Κάρολος Φίλιππος Ντε Μποσσέ “Charles Philippe De Bosset”) ή ίσως φτιάχτηκε το 1824 με την επισκευή του δρόμου Αργοστόλι - Άσσος - Φισκάρδο κατά την αναβάθμιση των δρόμων της νήσου μεταξύ 1822-1830 (διοικητής ο Κάρολος Ιάκωβος Νάπιερ “Charles James Napier”).

Ανακατασκευή από γερμανική μονάδα μηχανικού (1943)

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1943 μετά την αποβίβαση γερμανικών στρατευμάτων προς ενίσχυση αυτών που στάθμευαν στην νήσο, με σκοπό να φτάσουν στην περιοχή του Αργοστολίου, και την εντολή για προώθηση βαρέως οπλισμένων ιταλικών μονάδων από την Σάμη προς τα Καρδακάτα, αναφέρεται ότι οι πρώτοι κατέστρεψαν το πέτρινο γεφύρι του Χειμωνικού ώστε να αποτρέψουν την πλευροκόπηση από τους Ιταλούς. Μετά το τέλος των εχθροπραξιών με την παράδοση ολόκληρης της ιταλικής φρουράς της νήσου (Μεραρχία Άκουι), η γέφυρα ανακατασκευάστηκε από γερμανική μονάδα μηχανικού με χρήση οπλισμένου σκυροδέματος μεταξύ 10-22 Νοεμβρίου 1943, και αναδιαμορφώθηκε από τοξωτή σε γέφυρα με δοκούς. Η γέφυρα χρησιμοποιήθηκε ανελλιπώς για περίπου 30 χρόνια.

Επιγραφή στους βράχους στα ανάντη της γέφυρας αναφέρει: “Erbaut Rgt. Pi. Zug 966 Vom 10-22.11.1943” που ερμηνεύεται ως: «Κτισμένο από Διμοιρία Μηχανικού του 966 Συντάγματος, από 10-22 Νοεμβρίου 1943» (πρόκειται για το Σύνταγμα “Festungs-Infanterie-Regiment 966”).

Ανέγερση νεότερης γέφυρας από οπλισμένο σκυρόδεμα (δεκαετία 1970)

Την δεκαετία του 1970 πραγματοποιήθηκε από την ελληνική πολιτεία η ανέγερση σε θέση παρακείμενη της παλαιάς, νεότερης οδικής γέφυρας με πολλαπλά ανοίγματα («κοιλαδογέφυρα») από οπλισμένο σκυρόδεμα (Ο.Σ.), με δύο μεσόβαθρα (ύψους 10μ. περίπου το ανατολικό και 13μ. το δυτικό) και συνολικό μήκος 30μ. και πλάτος 9μ. περίπου. Η γέφυρα χρησιμοποιήθηκε ανελλιπώς για περίπου 45 χρόνια.

Κατά την διάρκεια του μεσογειακού κυκλώνα «Ιανός» μεταξύ 18-19 Σεπτεμβρίου 2020, το δυτικό μεσόβαθρο και το ακραίο δυτικό τμήμα του καταστρώματος της γέφυρας κατέρρευσε, λόγω διάβρωσης της θεμελίωσης εκείνου του μεσόβαθρου, το οποίο βρισκόταν πιο κεντρικά στο εύρος ροής της πλημμύρας και των φερτών υλικών.

Τοποθέτηση μεταλλικής γέφυρας τύπου “Bailey M2” (2021)

 Τον Ιούνιο 2021 επί των βάθρων της νεότερης οδογέφυρας, τμήμα της οποίας είχε καταρρεύσει, τοποθετήθηκε συναρμολογούμενη μεταλλική/δικτυωτή γέφυρα τύπου “Bailey, Μ2” για προσωρινή χρήση έως την κατασκευή νέας, σύγχρονης γέφυρας.

Έτσι σήμερα στέκουν η μια δίπλα στην άλλη, μια παλαιά λιθόκτιστη γέφυρα φτιαγμένη με την εποπτεία διοικητή της Αγγλοκρατίας (<1824) με μεταγενέστερες επεμβάσεις στο κατάστρωμα από γερμανική στρατιωτική μονάδα (1943), και από την άλλη μια Βρετανική στρατιωτική γέφυρα τύπου “Bailey M2” (σχεδίασης περιόδου Β’Π.Π.) στηριγμένη σε βάθρα οπλισμένου σκυροδέματος που φτιάχτηκαν από τις ελληνικές αρχές της δεκαετίας του 1970, δηλαδή 2 γέφυρες που αποτελούνται από 4 κομμάτια, διαφορετικής εποχής και τύπου κατασκευαστικές επεμβάσεις. Μέχρι σήμερα 3 διαφορετικές γέφυρες έχουν κατασκευαστεί/τοποθετηθεί στο σημείο τους τελευταίους δύο αιώνες, ενώ προβλέπεται η ανέγερση νέας σύγχρονης οδικής γέφυρας, πιθανότατα μεταλλικού φορέα, στο προσεχές μέλλον.

Τηλέμαχος Μπεριάτος

MSc Διπλ. Πολιτικός μηχανικός

Οκτώβριος 2022

Εικόνες

1,2. Επεμβάσεις με οπλισμένο σκυρόδεμα (1943) σε προϋπάρχουσα λιθόκτιστη γέφυρα (1810-1824) (Τηλέμαχος Μπεριάτος, 2022)

3. Γέφυρα “Bailey” (2020) επί βάθρων σκυρόδετης γέφυρας (1970), Χειμωνικό (Τηλέμαχος Μπεριάτος, 2022)

4. Οι δύο γέφυρες που στέκουν σήμερα η μια δίπλα στην άλλη, με κομμάτια από 4 διαφορετικές κατασκευές (Τηλέμαχος Μπεριάτος, 2022)